“ปลูกทุเรียนระยะห่างกี่เมตร” คือคำสิ่งแรกที่ “เจ้าของสวนทุเรียนมือใหม่” ต้องวางแผนให้รอบครอบตั้งแต่เริ่มต้นเพราะส่งผลต่อผลผลิต และการดูแลจัดการสวนทุเรียนในระยะยาว ข้อมูลเรื่อง “ระยะห่างปลูกทุเรียน” มีหลากหลายรูปแบบ แต่รูปแบบไหนดีที่สุด เหมาะสมที่สุดไม่มีคำตอบตายตัว ขึ้นอยู่กับหลายองค์ประกอบ บทความนี้จะพาสมาชิก IFARM ไปพบกับคำตอบพร้อมเหตุผลว่า “ระยะห่างการปลูกทุเรียน” ที่เหมาะสมสำหรับ “คุณ” ควรเป็นแบบไหน
วิศวกรหัวใจเกษตร
ใช้เวลาอ่านประมาณ: 4 นาที
Quick Navigation
ปลูกทุเรียนระยะห่างกี่เมตร
ช่วงนี้มีหลายท่านกำลังจะเริ่มทำสวนทุเรียน คำถามยอดฮิตมี 3 อย่าง คือ ปลูกระยะห่างเท่าไหร่ดี ปลูกพันธุ์ไหนดี และ ปลูกแบบไหนดี เอ้าวันนี้ ของเริ่มที่ “ปลูกทุเรียนระยะห่างกี่เมตร” ก่อนครับ
1. สรุประยะปลูกทุเรียนใต้ ที่เหมาะสม คือ 10*10 10*12 12*12ม.
2. ระยะปลูกทุเรียนตะวันออก ที่เหมาะสม คือ 8*10 9*11 10*10ม.
ทำไมสองพื้นที่ระยะปลูกถึงต่างกัน ลองมาฟังเหตุผลครับ
หลักการคือ
- มองพื้นที่รากต่อไร่ไม่ใช่จำนวนต้นต่อไร
- ระยะห่างต้องพอสำหรับการใช้เครื่องจักรหนัก
1. ความแตกต่างระหว่างภาคใต้และภาคตะวันออก
การปลูกทุเรียนปัจจุบันมีการปลูกหลายระยะมาก ทั้งระยะชิด 4*8 ระยะ 7*7 8*8 8*10 9*11 10*10 10*12 12*12 แต่ละแบบมีจุดเด่นจุดด้อยแตกต่างกันออกไป แล้วแบบไหนดีที่สุดสำหรับพื้นที่ปลูกของเรา ก่อนอื่นผมขอแยกพื้นทีปลูก ออกเป็น 2 โซน คือ โซนตะวันออก กับ โซนใต้ ที่ต้องแยกพื้นที่ออกเพราะเงื่อนไขของพื้นที่ 2 โซนนี้ต่างกัน เราจึงไม่สามารถใช้ กรอบความคิดที่เหมือนกันได้แม้นจะปลูกทุเรียนเหมือนกัน
ทำไม !!
- โซนตะวันออกได้แก่ พื้นที่จังหวัดจันทบุรี ระยอง ตราด ได้รับแสงเต็มที่ ฝนไม่หนัก อากาศร้อน
- โซนทางใต้ ได้แก่ จังหวัดชุมพรลงไป สุราษฏธานี นครศรีธรรมราช ยัน 3 จังหวัดชายแดน กลุ่มนี้ แดดน้อย ฝนลากยาว
ภูมิอากาศของทางตะวันออก ทำให้ธรรมชาติทุเรียนของภาคตะวันออกทั่วไปแตกใบ 2 รอบ ในหน้าฝน พอหมดหน้าฝน เข้าหน้าหนาว ราวเดือนตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม ก็จะออกดอก ล่าช้ามาก ๆ หน่อยก็ราวเดือนมกราคม
ส่วนทางภาคใต้แดดน้อย ฝนลากยาว เดือนพฤศจิกายน ธันวาคม มกราคม ฝนยังมาอยู่เลย ทุเรียนภาคใต้ จึงแตกใบ 3 รอบ บางพื้นที่ของทางใต้ไม่เป็นรอบเลย คือ แตกใหลไปเรื่อย ๆ 4 รุ่น 5 รุ่น ใบรุ่นนึงแก่ใบรุ่นถัดไปก็แตกต่อ เนื่องจากได้รับฝนและอิทธิพลจาก ไนโตรเจน ในอากาศ ลงมาเติมอยู่ตลอด รอบใบของทุเรียนใต้จะล่ากว่ารอบใบของทุเรียนจันทบุรี ดังนั้นกว่าจะเริ่มมีดอกได้ ทุเรียนใต้จึงไปเริ่มเอา กุมภาพันธ์ ยัน พฤษภาคม หรือ มิถุนายน
ความแตกต่างของ 2 เรื่องนี้ ทำให้ทุเรียนใต้แตกใบหลายรอบกิ่งก้านโตเร็ว ทรงพุ่มกว้าง สอดรับกับแดดน้อย ทรงพุ่มจึงต้องการพื้นที่กว้างเพื่อรับแดดให้ชดเชยกับแดดที่น้อยทรงพุ่มยิ่งกว้างเข้าไปอีก ดังนั้นการปลูกทุเรียนใต้ ระยะปลูกต้องห่างกว่าการปลูกทุเรียนทุเรียนภาคตะวันออก
2. ระยะการปลูกทุเรียนที่เหมาะสมกับภาคใต้
ลดต้นทุน & เพิ่มผลผลิตสวนทุเรียนด้วยต้นทองลหางน้ำ
พลาดไม่ได้กับแนวคิดและเทคนิคการใช้ต้นทองหลางน้ำ สายพันธุ์ก้านแดง มีหนาม ในการเป็นพืชพี่เลี้ยงให้กับต้นทุเรียน และผลไม้ต่าง ๆ พร้อมกับการใช้จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงจากใบทองหลางน้ำ ในการลดต้นทุนและเพิ่มผลผลิตให้สวนทุเรียน โดย อ. วิโรจน์ วิโรจน์พันธุ์ และคุณชัดเจน ราชคฤห์ เจ้าของสวนทุเรียนนายชัดเจน .... พลาดไม่ได้
ส่วนใหญ่เวลาคิดว่าจะปลูกทุเรียนระยะห่างเท่าไหร่ดี เรามักใช้แนวคิดจำนวนต้นต่อและพื้นที่ไร่เป็นเกณฑ์ แต่ผมไม่ใช้เกณฑ์นี้ ผมจะเอา “พื้นที่รากต่อพื้นที่ไร่” และ “ระยะเครื่องจักรหนักในการทำงาน” เป็นเกณฑ์
ทำไมผมเอาพื้นที่รากเป็นหลัก ?
เพราะเวลาเราปลูกทุเรียน เราต้องให้รากทุเรียนหาอาหารตามดินกินเอง ให้รากทำงาน รากจึงต้องมีพื้นที่วิ่งหาอาหาร ถ้าพื้นที่รากน้อยปลูกไปมาไม่กี่ปีใต้ดินรากวิ่งชนกันหมด คราวนี้รากก็ไม่รู้จะหาอาหารยังไง สุดท้ายภาระมาตกกับเจ้าของสวนเพราะแทนที่รากทุเรียนจะทำงานหาของกินเองกลายเป็นเจ้าของสวนทำงานแทนครับต้องนั่งหาปุ๋ยมาฉีดหนักทั้งทางดิน ทางใบ อัดเข้าอุตลุต เสียทั้งเงิน เสียทั้งเวลา ถ้าไม่ยอมอัดปุ๋ย ก็กลายเป็นคุณภาพทุเรียนไม่ได้ ทำทีไรได้เนื้อ 2 ไม่มีเนื้อ 1 หรือ มีเนื้อ 1 ก็ไม่มาก ผลผลิตขายไม่ได้ราคา อัดปุ๋ยไปไปมา ๆ หลายปีดินเสียต่ออีก
เราต้องให้รากทุเรียนหาอาหารตามดินกินเอง ให้รากทำงาน รากจึงต้องมีพื้นที่วิ่งหาอาหาร ถ้าพื้นที่รากน้อยปลูกไปมาไม่กี่ปีใต้ดินรากวิ่งชนกันหมด
โดยทั่วไป ผมจะให้พื้นที่ราก ราว 2-3 เท่าของพื้นที่ต้น ไอ้สูตรที่ปลายรากอยู่ที่ปลายทรงพุ่มนี่ไม่ทราบท่านใดกำหนด ไม่มีทางเลยครับ รากมันวิ่งไปไกลกว่าปลายทรงพุ่มมาก ยกเว้นแต่พวกพืชไร่อันนี้ใช่ ส่วนพืชสวนไม่ใช่ ทุเรียนความสูงที่พอเหมาะคือราว 6-7 เมตร แต่ความกว้างนี่ขึ้นกับพื้นที่ราก และ อายุต้นเลย แต่อย่างน้อยที่อายุ 5-7 ปีความกว้างทรงพุ่มจะราว 5-6 เมตร เพื่อให้รากมีพื้นที่หากินเพียงพอ ผมจะกำหนดระยะห่างที่ 10*10 เป็นขั้นต่ำสำหรับการปลูกทุเรียนใต้ ดังนั้นเมื่อรวมกับเรื่องการแตกกิ่งก้านสาขาออกกว้างจากอิทธิพลของฝนและแดดที่น้อยของทุเรียนใต้
ระยะที่พอเหมาะของทุเรียนใต้ ผมกำหนดไว้ 3 ระยะคือ
10*10 ,10*12 , 12*12
จุดด้อยของระยะห่างคือในช่วง ปีที่ 4 5 6 จะให้ผลผลิตต่ำกว่าระยะชิด ระยะ 7*7 8*8 8*10 เพราะจำนวนต้นต่อไร่น้อยกว่าระยะ 8*10 ที่อายุต้น 6-7 ปี ให้ผลผลิต 4 ตันต่อไร่นี่เก่งมากแล้ว แต่ปีที่ 7- 8 ปีไปจะให้ผลผลิตต่อไร่พอ ๆ กัน และหลังจากปีที่ 8 ไปแล้วระยะ 10*10 10*12 12*12 จะให้ผลผลิตต่อไร่สูงกว่าระยะชิด และจะยิ่งเพิ่มมากขึ้นทุก ๆ ปีเพราะทรงพุ่มกว้างขึ้นทุกปี ทุเรียนเป็นพืชที่ออกดอกท้องกิ่งนะครับ ไม่ใช่ออกดอกที่ยอด ตัดแต่งบ่อยกิ่งไม่แก่ ก้านไม่ยาว ลูกก็ไม่เพิ่ม ดังนั้นทรงพุ่มยิ่งกว้าง กิ่งยิ่งแก่ ก้านยิ่งยาว รากหากินไกล ลูกยิ่งดก ในขณะที่ ระยะ 7*7 8*8 8*10 จะให้ผลผลิตคงที่ เพราะพื้นที่รากชนกันหมดแล้ว และยิ่งถ้าดูแลไม่ดีคุณภาพผลผลิตของระยะชิดจะลดลงรวมทั้งโรคจะเกิดง่ายต้องตัดแต่งบ่อย
3. ระยะการปลูกทุเรียนที่เหมาะสมกับภาคตะวันออก
ทุเรียนตะวันออกทำได้หลายระยะ ตั้งแต่ทุเรียนกางแขนระยะ 4*8 ระยะ 7*7 8*8 9*11 10*10 ทุกระยะมีจุดเด่นจุดด้อยและวิธีบริหารจัดการต่างกัน แล้วแต่ท่านใดจะถนัด ไม่เหมือนทางภาคใต้ที่ผมมองว่า ระยะปลูกน้อยกว่า 10 เมตรไม่ได้
เพียงแต่ทุเรียน กางแขนที่ระยะ 4*8 แม้นจะได้จำนนวนต้นต่อไร่มาก แต่ผมยังมีข้อกังขากับรูปแบบทรงต้นที่มีสมดุลเพียงระนาบเดียว ไม่เหมือนทรงต้น 360 ที่มีสมดุลรอบตัว ทุเรียน 4*8 กางแขนออกเป็นแนวซ้ายขวา ทรงต้นแบบนี้ผมมองว่ารูปแบบการกางแขนไม่ใช่รูปแบบการปะทะแนวลมที่ดี อย่าไปมองว่าจับมันหันข้างให้ลมเลยไม่ปะทะลมเพราะลมมันเปลี่ยนทิศทางอยู่ตลอดเวลา ทรงต้นแบบนี้เวลาปะทะลมที่เปลี่ยนทิศไปมาจะเกิดแรงบิดในแกนต้นและกิ่งก้านมาก ต้นอาจฉีกขาดได้ง่าย
ทางแก้อาจจะต้องตัดแต่งกิ่งให้โปร่งโล่งเพื่อลดการปะทะลมรวมทั้งมีการตรึงสมอบกที่ดี และอีกเรื่องคือสมดุลย์ของออกซิน กับไซโตไคนิน เพราะฮอร์โมน 2 ตัวนี้ เป็น ฮอรโมนที่มีความสำคัญมากเป็นหัวใจของการเจริญเติบโตของพืชรวมทั้งผลทุเรียน โดยมีใบเป็นส่วนผลิตออกซิน มีรากเป็นส่วนผลิตไซโตไคนิน
สมดุลของออกซินและไซโตไคนินจึงถูกความคุมโดยธรรมชาติการเติบโตของส่วนเหนือดิน (คือใบ) และ ส่วนใต้ดิน (คือราก ) ที่สมดุลกัน ผมไม่รู้ว่าการจัดทรงต้นแบบกางแขนและระบบรากที่แออัด จะมีผลอย่างไรต่อสมดุลของฮอรโมน 2 ตัวนี้ ในระยะยาว
ส่วนระยะ 7*7 8*8 พอเข้าปีที่ 6 ทรงพุ่มเบียดชนกันแน่นแน่ ดังนั้นการใช้เครื่องมือในการทำสวนเช่น แอร์บัสพ่นยา ไม่สามารถทำได้ หรือทำได้ยาก อีกทั้งต้องตัดแต่งทรงพุ่มตลอด โรคลงได้ง่าย ลมไม่โกรก และถ้าส่วนเหนือดินยังมองเห็นใบอัดกันแน่น ระบบราก ไม่ต้องพูดถึงครับ ระยะ 7*7 8*8 จึงเหมาะกับพื้นที่ขนาดไม่ใหญ่ ที่สามารถลากสายพ่นยา หรือ ใช้ มอเตอไซต์พ่นยา จุดเด่นคือ ให้ผลผลิตสูงในช่วง 4-5-6 ปีแรก ข้อดีอีกอย่างคือ สู้ลมดีเพราะต้นถี่
หลายท่านแก้ปัญหาโดย ปรับระยะเป็น 8*10 อันนี้ดีขึ้นครับ ถ้าคุมทรงพุ่มที่ความสูงราว 6 เมตร ก็จะมีระยะเหลือทำงานได้ อีกทั้งด้านที่ห่าง 10 แมตร ทำให้ สามารถใช้แอร์บัส หรือ รถพ่นยาทำงานได้ บิ๊กอัพวิ่งเข้ามาขนของได้ งานจะสะดวกขึ้นเพราะต่อไปปัญหาแรงงานอาจจะสร้างความปวดหัวได้พอๆกับปัญหาภูมิอากาศที่เปลี่ยนปมาได้เลย
ส่วนระยะ 7*7 8*8 พอเข้าปีที่ 6 ทรงพุ่มเบียดชนกันแน่นแน่ ดังนั้นการใช้เครื่องมือในการทำสวนเช่น แอร์บัสพ่นยา ไม่สามารถทำได้ หรือทำได้ยาก อีกทั้งต้องตัดแต่งทรงพุ่มตลอด โรคลงได้ง่าย
ดังนั้นระยะปลูกต้องให้เครื่องมือ เครื่องจักรสามารถเข้ามาทำงานได้ แต่ยังติดว่าในระยะยาวพื้นที่รากน้อยไปนิด แต่ยังพอยอมรับได้ ดังนั้นระยะปลูกที่เหมาะสมของทุเรียนที่ภาคตะวันออกคือ 8*10 , 9*11 , 10*10
เพื่อน ๆ ที่สนใจจะปลูกคงพอมองเห็นภาพนะครับ ผมเขียนขึ้นมาเพื่อให้เพื่อน ๆ มีข้อมูลเพิ่มพอ ส่วนจะตัดสินใจระยะไหนก็พิจารณาเองครับ ส่วนถ้าเนื้อหาตรงไหนไปกระทบท่านใดขออภัยด้วย
